Tweets in een boek: over het auteursrecht en citaatrecht

Bijgewerkt: 27 juni 2023

Een boek maken dat afgedrukt is vanuit je tweets, dat mag gewoon. Zolang het maar je eigen tweets zijn. Maar stel dat je een Twitterbundel wilt maken, samengesteld van tweets van beroemdheden. Of tweets rondom een bepaald onderwerp. Mag je die in je boek publiceren?

Veel van wat je maakt valt onder het auteursrecht. Dit geldt niet alleen voor een blog maar ook een e-mail of het korte stukje tekst wat je op Twitter schrijft. Dat is iets waar veel mensen niet bij stilstaan. Ze denken dat alles op het internet vrij toegankelijk en dus ook vrij te gebruiken is.

Tweets en het auteursrecht

Auteursrecht is het exclusieve recht dat de maker heeft om te bepalen waar en wanneer het werk wordt verspreid.

Op tweets rust auteursrecht. Tenminste, in de meeste gevallen. Maar een tweet kan net zo goed onder onbeschermd werk vallen. Of het auteursrecht van toepassing is hangt helemaal van de inhoud van het bericht af. Heeft de tweet een oorspronkelijk karakter en drukt hier het persoonlijk stempel van de maker op, dan spreek je van auteursrecht.

Stel dat ik de volgende tweet publiceer:

“SEO is niet moeilijk, het zijn de bedenkers die het zo moeilijk hebben gemaakt. Iemand met gezond verstand kan de beste SEO-marketeer worden”

Van bovenstaande tweet kun je uitgaan dat dit een oorspronkelijk karakter heeft. Bovendien draagt het mijn persoonlijk stempel. Ik heb bij het opstellen van deze tweet creatieve keuzes gemaakt. Alleen al de eerste zin, die komt nergens anders op het internet voor. Dit is dus een volledig unieke zin.

Je zou kunnen stellen dat ik over deze tweet auteursrecht heb. Maar wat nu wanneer ik het volgende zou schrijven:

“SEO staat voor zoekmachine optimalisatie”

Dit is een doodnormale zin die je duizenden keren op het internet voorbij ziet komen. Je zou hier van een alledaagse of zelfs afgezaagde zin kunnen spreken. Heb ik hier auteursrecht over? Nee, in dit geval niet.

Mag je tweets in een boek publiceren?

Het is inmiddels duidelijk wat het auteursrecht is en wanneer dit wel of niet op tweets geldt. Je eigen tweets mag je altijd in een boek publiceren. Je mag dit boek uitgeven en verkopen, daar zal niemand moeilijk over doen.

Zolang je geen beroemdheid bent zullen weinigen geïnteresseerd zijn in je tweets in boekvorm. Misschien familie en vrienden, maar daar blijft het ook bij. Daarom is het veel interessanter om tweets van beroemdheden, politicus of BN’ers te bundelen en in het boek te publiceren.

Mag dat? Ja en nee. Gaat het om banale tweets, dus van die alledaagse of saaie korte berichtjes, dan geldt het auteursrecht niet. Je mag een dergelijke tweet in je boek publiceren, op een T-shirt afdrukken of er posters van maken. Misschien vervelend voor degene die de originele tweet heeft geplaatst, maar deze kan hier niet tegen in verweer.

Tweets waarop duidelijk auteursrecht rust, daar kun je beter vanaf blijven. Je mag deze tweets alleen in je boek publiceren wanneer je hier toestemming voor hebt gekregen. En die toestemming moet je aan de maker vragen. En toch gebeurt het dat tweets van anderen in boekvorm verschijnen. Dit komt omdat het van de context afhangt, of dit mag. Bij een civiele rechtszaak hangt het weer van de rechter af hoe deze tegen de zaak aankijkt.

Soms is het een grijs gebied

Rust op de tweet nu wel of geen auteursrecht? Soms is het een grijs gebied waardoor je in twijfel wordt gebracht. Wanneer je twijfelt kun je het beste contact opnemen met de maker. Vraag of je toestemming hebt om de tweet in je boek te publiceren. Of misschien wel op een T-shirt. Geef ook aan of het voor commercieel of privégebruik is. Ga je geld met de tweets verdienen, dan is het wel zo netjes om dit aan te geven.

Neem je tweets van anderen over en maak je hier een boek van, puur voor eigen gebruik? Of misschien wel om aan vrienden of familie te geven? In theorie, en ook in praktijk, zal dit vaak geen problemen geven.

Het is de vraag of je tweets in een boek mag publiceren, om hier geld aan te verdienen. Ook weer een grijs gebied! Zo is het boek van Sander van Dam, met de Twitter luikjes, gewoon op de markt gebracht. In dit boek staan tweets van mensen die geen toestemming voor publicatie hebben gegeven. Mochten diverse advocaten zich op dit boek storten, dan loopt Sander zeker kans dat het boek uit de handel wordt gehaald. Zonder rechtsuitspraak valt hier nog niks van te zeggen.

Retweeten mag wel, dan mag herpubliceren toch ook?

Twitter heeft een leuke functie voor gebruikers: je kunt bestaande tweets retweeten. Hiermee deel je de tweet opnieuw, dus eigenlijk gaat het hier om verspreiding. Onder het auteursrecht mag je niet zomaar zaken verspreiden. Maar op Twitter en veel andere social media mag dit dus wel. Behoudens dat dit via de speciale deelknop gebeurt, en binnen het sociale netwerk.

Dat je auteursrechtelijke beschermd werk mag retweeten, wil niet zeggen dat je het ook in je boek mag publiceren of ergens anders mag afdrukken. Je mag het dus ook niet op je website plaatsen. Maar insluiten middels een speciale code, dat mag wel weer. Twitter biedt hier namelijk de mogelijkheid toe. Alles wat Twitter toegankelijk maakt daar hebben gebruikers mee ingestemd.

Zo zit het met het citaatrecht

Stel dat je die geweldige tweet van een bekende Nederlander of Amerikaanse auteur in je boek wil publiceren. Mag dat? Ja, je kunt je beroepen op het citaatrecht. Je mag korte stukjes tekst en soms zelfs een hele alinea (of ietsje meer) probleemloos citeren.

Citeren moet altijd tussen aanhalingstekens. Ook moet je aan bronvermelding doen, dus je moet aangeven wie de maker van de tweet is. Verder moet het citaat gerechtvaardigd zijn. Het moet een relatie hebben met de inhoud van je boek.

Misschien denk je slim te zijn en een hoop tweets in je boek te publiceren, je beroepend op het citaatrecht. Maar dat mag weer niet. Het middel moet het doel dienen, daarom mag je iets citeren. Maar alleen maar tweets publiceren zonder andere inhoud? Dat valt niet onder het citaatrecht.

---