Hoe privé zijn e-mails en WhatsApp gesprekken?

Bijgewerkt: 26 juli 2023

Je stuurt iemand een e-mail of een WhatsApp bericht, en plots kom je dit bericht op internet tegen. Je zou denken dat je gesprekken privé zijn. Dat anderen ze niet zomaar mogen delen. Toch gebeurt dit vaker dan je denkt.

In Nederland hebben we de AVG, waarbij je persoonsgegevens beschermd zijn. Maar wat je met een ander besproken hebt, dat mag weer doorverteld worden. Tenzij hier duidelijke afspraken over gemaakt zijn. Hoe privé zijn je e-mails en WhatsApp gesprekken nog?

Vertrouwelijke online gesprekken

Bij het versturen van een e-mail of WhatsApp bericht, ga je uit van vertrouwelijke communicatie. Oftewel dat wat in het bericht staat, niet gedeeld wordt. De meeste mensen zijn zo netjes om de inhoud van e-mails of WhatsAppberichten niet te delen. Gelukkig maar want dit kan voor aardig wat schaamte zorgen.

Maar stel… Je hebt via WhatsApp aan je ex laten weten dat je nog verliefd bent op hem/haar. Vervolgens plaatst die ex jouw bericht op Facebook. Je voelt je liefde gelijk wegebben, maar dat is nog niet het ergste. Mensen spreken je erop aan, waarom jij je ex lastigvalt.

Ja hé, zo had je het niet bedoeld. En trouwens, je ex mag toch niet zomaar dit soort vertrouwelijke communicatie delen?

Het vervelende is dat we in Nederland geen wet hebben die vertelt wat je met e-mails, sms’jes en WhatsAppgesprekken mag doen. Oftewel: je ex heeft het recht om het bericht te delen.

Hoe zit het met zakelijke gesprekken?

Ook wanneer je een zakelijke e-mail ontvangt, of een bericht van een klant via WhatsApp, mag je dit met anderen delen. Hoe stom dit ook klinkt.

Eh, is er toch zoiets als briefgeheim? Ja, het briefgeheim is een grondrecht. Dit staat beschreven in de Grondwet (artikel 13). Maar het briefgeheim gaat niet zover als je denkt. Deze grondwet houdt in dat iemand geen post mag openen voordat deze bij de geadresseerde is aangekomen.

In de praktijk komt het erop neer dat de postbode niet jouw pakketje of brief mag openen. En wanneer een brief op kantoor binnenkomt en hij is specifiek aan jou geadresseerd, mag je collega de envelop niet openen.

Dit geldt dus ook voor e-mails en berichten die via WhatsApp binnenkomen. Een ander mag niet ongevraagd in je mailbox of op je WhatsApp kijken. Dat is wat het briefgeheim inhoudt. Maar het zegt niks over het ongevraagd delen van inhoud.

Terugvallen op het auteursrecht

Het is heel vervelend wanneer iemand de inhoud van jouw verstuurde e-mail of een berichtje met anderen deelt. Helaas kun je hier op basis van privacy weinig tegen doen. Oftewel: de ander mag dit gewoon. Dat zou toch eigenlijk niet mogen?

Gelukkig zijn er wat andere wetten waarop je kunt terugvallen. Bijvoorbeeld het auteursrecht. De maker van een tekst, een foto, afbeelding of video heeft (bijna) altijd auteursrecht. Dit betekent dat de maker bepaalt hoe, wanneer en in welke vorm het werk wordt gepubliceerd, verspreid of tentoongesteld.

Een ander mag niet zomaar het werk van de auteur overnemen, kopiëren of namaken. Dat is een inbreuk op het auteursrecht.

Het is interessant om te weten dat je ook auteursrecht hebt op e-mails die je schrijft, of WhatsApp berichtjes die je stuurt. Je hebt alleen auteursrecht wanneer de inhoud uniek en creatief genoeg is. Wanneer je andermans tekst kopieert of een afbeelding doorstuurt, heb je hier geen auteursrecht op.

Maar wat heb je aan dat auteursrecht wanneer het op e-mails en andere berichten aankomt? Best wel veel want je kunt je dan verzetten tegen verspreiding van je bericht. Kun je toch mooi je ex aanpakken, of die klant die jouw e-mail op het internet heeft gegooid.

Het citaatrecht

Sommigen weten zich mooi onder het auteursrecht uit te maken. Gaan we weer even terug naar je ex die het WhatsApp bericht op Facebook heeft geplaatst, waarin jij hem of haar de liefde verklaart. Dat is een inbreuk op het auteursrecht! Toch?

In de basis wel. Maar je ex kan verklaren dat hij/zij gebruik heeft gemaakt van het citaatrecht. Wat houdt dit precies in? Stel nu dat je ex op Facebook zegt dat jij via WhatsApp de liefde hebt verklaard. Je ex wil dit graag aantonen en deelt een screenshot van het bewuste bericht. In dit geval is het citaatrecht van toepassing: ‘een uitzondering op het auteursrecht om zonder toestemming van de maker iets openbaar te maken, met als doel om een boodschap te versterken’.

Dus: je kunt aangeven dat het delen van de inhoud een inbreuk op het auteursrecht is, maar de ander kan terugvallen op het citaatrecht.

Bij het maken van een screenshot van een WhatsApp bericht, wordt er vaak meer dan alleen het citaat in beeld gebracht. Kijk, dan kun je alsnog aangeven dat het om een inbreuk op het auteursrecht gaat. Want alles dat buiten het citaat valt, heeft daar helemaal niks mee te maken.

Smaad of laster

Zoals je ziet is het met de privacy omtrent e-mails en WhatsAppberichten niet zo goed geregeld. Gelukkig kun je op een paar dingen terugvallen, zoals inbreuk op het auteursrecht. Maar je kunt ook aangifte doen van smaad of laster.

• Smaad = met opzet negatieve berichten over iemand verspreiden, waardoor anderen negatief over jou gaan denken
• Laster = een leugen verspreiden, waarbij de ‘dader’ weet dat het om een leugen gaat

Zowel smaad als laster zijn vormen van belediging. Het valt ook wel onder de aantasting van de eer en goede naam. En juist dat mag je niet schenden.

Bij het delen van e-mails en berichten die via WhatsApp binnenkomen, moet je altijd het recht op eer en goede naam in acht te nemen. Dit weeg je af tegen het recht op vrijheid van meningsuiting.

Over vrijheid van meningsuiting

In artikel 7 van de Grondwet staat de vrijheid van meningsuiting beschreven. Dit betekent dat burgers hun overtuigingen openbaar kenbaar mogen maken of mogen delen. Ze mogen niet voor hun mening bestraft worden.

Er gelden wel wat grenzen van vrije meningsuiting. Dit zijn onder andere het verspreiden van denkbeelden over rassenhaat of het aanzetten tot discriminatie. Ook misbruik van communicatiemiddelen of stalking zijn beperkingen op het recht op vrijheid van meningsuiting.

Wanneer berichten worden verspreid met als doel om de rust van de ander ernstig te verstoren, dan heeft dit niks met vrijheid van meningsuiting te maken.

E-mails kunnen privé zijn

Het klopt dat je de inhoud van e-mails of WhatsAppjes mag delen. Maar je kunt al snel te maken krijgen met:

• Schending van het auteursrecht
• Smaad
• Laster

Bovendien mag je nooit privacygevoelige gegevens delen. Maar dat is makkelijk, want je kunt de naam van de afzender, diens telefoonnummer en/of e-mailadres makkelijk onzichtbaar maken.

Toch kunnen e-mails privé zijn. Al helemaal wanneer hier vooraf afspraken over gemaakt zijn. Bijvoorbeeld dat er wordt afgesproken dat het om vertrouwelijke communicatie gaat. In dit geval is openbaarmaking van de inhoud strafbaar.

Een disclaimer onderaan de e-mail

Veel bedrijven plaatsen onderaan hun e-mail (in de handtekening) een disclaimer. In die disclaimer staat dat alle communicatie vertrouwelijk is. Voor veel mensen schrikt dit voldoende af om de inhoud van e-mails te delen.

Maar wat wanneer de inhoud toch gedeeld wordt, ondanks die disclaimer? Als schrijver van de e-mail heb je geen poot om op te staan. Je hebt namelijk een eenzijdige afspraak gemaakt. De ander is hier helemaal niet mee akkoord gegaan. Je kunt dus niet middels een disclaimer iemand dwingen om iets te doen of te laten.

Een disclaimer in een WhatsApp gesprek

Het heeft net zo weinig zin om een disclaimer in een WhatsApp gesprek op te nemen. Tenzij je die ander specifiek vraagt of hij met je disclaimer akkoord gaat. Akkoordgeving moet dan ook duidelijk zichtbaar zijn. Dus een disclaimer in je WhatsApp gesprek opnemen zonder dat de ander ermee instemt? Kansloos!

Wat je wel en niet mag doen

Laat ik nog even op een rij zetten wat je met de inhoud van een e-mail of WhatsApp gesprek mag doen:

Wel doen

• Alleen het citaat delen, in de vorm van tekst of als screenshot
• Eerlijk zijn over waarom je het bericht deelt
• Privacygevoelig gegevens zoals naam, e-mailadres en telefoonnummer afschermen
• Afspraken vastleggen wanneer het om vertrouwelijke communicatie gaat

Niet doen

• Het gehele e-mailbericht of gesprek delen zonder dat je de reden hiervoor kunt onderbouwen
• De ander opzettelijk zwartmaken, zodat anderen negatief over deze persoon gaan denken
• Leugens verspreiden
• Ervan uitgaan dat een disclaimer bindend is

Houd met bovenstaande dingen rekening, dan kan jou niet veel gebeuren wanneer je een gesprek deelt of wanneer een ander dit doet.

---