Welke afbeeldingen mag je gebruiken voor je website?

Bijgewerkt: 2 november 2022

Websites gebruiken niet alleen teksten maar ook afbeeldingen. Plaatjes versterken de geschreven tekst. Ook voor social media zijn afbeeldingen erg praktisch, want juist bij dit soort netwerken speelt visuele content een grote rol.

Het is heel makkelijk om aan afbeeldingen of foto’s te komen. Het hele internet staat er vol van, en misschien heb je ze wel via Google gezocht. Maar je mag niet zomaar alles van het internet plukken.

Welke afbeeldingen mag ik gebruiken? Een vraag waar velen mee worstelen. Wanneer je afbeeldingen met auteursrecht gebruikt dan kan dit tot een boete of zelfs een rechtszaak leiden. Zoiets wil je niet, dus laten we kijken welke foto’s toegestaan zijn.

Over het auteursrecht

Op vrijwel alle afbeeldingen rust auteursrecht. Daar moet je voor het gemak maar vanuit gaan. Wat is het auteursrecht precies? Dat is het verkregen recht waarbij de maker of rechthebbende bepaalt of en waar het werk gebruikt mag worden.

Auteursrecht zit op foto’s en afbeeldingen, teksten, muziek, films, tekeningen, kunstwerken en geldt zelfs in de wetenschap.

Het auteursrecht aanvragen is niet nodig, de maker van het werk is automatisch auteursrechthebbende. Dit is bij wet geregeld, niet alleen in Nederland maar wereldwijd. Copyright is daarom hetzelfde als auteursrecht.

Wie heeft het auteursrecht?

In beginsel heeft de maker van het werk auteursrecht. Deze kan besluiten om het recht aan iemand anders over te dragen. Copyright vervalt 70 jaar na overlijden van de maker of rechthebbende.

Welke afbeeldingen mag ik gebruiken?

Je weet wat auteursrecht is en wanneer dit vervalt. Nu is het de vraag welke afbeeldingen je mag gebruiken, bijvoorbeeld op je website of webshop, in een nieuwsbrief of op social media.

Heb je zelf een afbeelding of foto gemaakt? Dan ben je in veel gevallen de rechthebbende en bepaal je wanneer en op welke manier je de foto gebruikt. Maar let op bij het zelf maken van een plaatje of afbeelding. Gebruik je hiervoor plaatjes of foto’s van iemand anders, dan maak je (soms) inbreuk op het auteursrecht.

Een foto maken van een schilderij, foto of tekst van iemand anders? Dit wil niet zeggen dat jij het auteursrecht krijgt. Ergens foto’s van maken en publiceren is tegen de regels in.

Dus: zelf een unieke foto of afbeelding maken mag, en je mag dit op je website, in een nieuwsbrief of op social media plaatsen. Maar gebruik maken van beschermde werken is niet toegestaan.

Een foto op Google gevonden

Het hele internet staat vol met foto’s, afbeeldingen, plaatjes, teksten en nog veel meer. Omdat het internet vrij toegankelijk is zou je denken dat je van alles gebruik mag maken. Helaas zit dit niet zo in elkaar. Dat je toegang hebt tot de straat wil niet zeggen dat je de stoeptegels eruit mag halen en dat ze van jou zijn. Dit geldt dus ook voor afbeeldingen die je op het internet vindt: ze staan openbaar maar ze zijn niet jouw eigendom.

Wanneer je een foto via Google of een andere zoekmachine vindt moet je er vanuit gaan dat je deze niet mag gebruiken. Er gelden wel een aantal uitzonderingen. Bijvoorbeeld wanneer je de rechthebbende benadert en om toestemming vraagt. Hierbij is het belangrijk dat je deze toestemming schriftelijk vastlegt. En dan is er nog de zogenaamde licentie.

Een foto op social media

Ook social media barst van de foto’s, afbeeldingen, plaatjes en gifjes. Het is echter niet toegestaan om dit soort dingen van social media te halen en voor je website of eigen social media in te zetten. Ga er altijd vanuit dat er auteursrecht op zit.

Natuurlijk, veel mensen delen werken van anderen waar auteursrecht opzit. Dit zou eigenlijk niet mogen maar ze doen dit toch. Sommige plaatjes en met name gifjes worden wél vrijgegeven voor gebruik op social media, dus dan mag het weer wel. Maar het betekent niet dat je dit zelfde gifje op je website mag zetten.

Vraag altijd toestemming aan de maker of rechthebbende. Weet je niet wie het auteursrecht heeft? Blijf dan liever van de foto of het plaatje af.

Afbeeldingen onder licentie gebruiken

Stel dat je foto’s door een fotograaf laten maken. Of bewegende plaatjes door een designer. Het lijkt dan logisch om de foto’s of plaatjes onbeperkt voor eigen gebruik in te zetten. Je hebt immers voor de opdracht betaald. Maar wist je dat je zelden eigenaar van het werk bent?

Het auteursrecht blijft in eerste instantie bij de maker, bijvoorbeeld de fotograaf of webdesigner. In overeenstemming kan het auteursrecht worden overgedragen.

Ondanks dat je geen auteursrecht hebt mag je de afbeeldingen toch gebruiken. Dit komt omdat op de foto’s of afbeeldingen een exclusieve licentie zit. Deze licentie geeft je als enige het recht om van het werk gebruik te maken. Een ander mag dit dus niet.

Stockfoto’s: een vrije licentie

Veel websites maken gebruik van stockfoto’s. Deze zijn (tegen betaling) te downloaden van een van de vele stockwebsites. Op een stockfoto’s zitten niet exclusieve gebruikersrechten. Degene die de foto downloadt krijgt deze in licentie onder niet-exclusiviteitsrecht.

Wat houdt dit precies in? De licentie betekent dat je de afbeelding mag gebruiken. Het exclusiviteitsrecht houdt in dat je de enige bent die de afbeelding mag gebruiken of verspreiden. Bij stockfoto’s geldt een niet-exclusiviteitsrecht. Oftewel: iedereen die de stockfoto downloadt mag de foto publiceren. Hierdoor kan de stockfoto tientallen tot misschien wel duizenden keer opnieuw gepubliceerd worden.

Welke afbeeldingen van het internet mag je zonder problemen gebruiken?

Ondanks dat er zoveel afbeeldingen op het internet staan mag je dus niet alles gebruiken. Hieronder zie je welke afbeeldingen je zonder problemen inzet:

• Foto’s of plaatjes die je zelf hebt gemaakt (zonder andermans werk over te nemen)
• Werk dat je in opdracht hebt laten maken
• Stockfoto’s met licenties
• Afbeeldingen waarbij je toestemming van de maker of rechthebbende hebt

Afbeeldingen zonder auteursrecht mag je vaak commercieel gebruiken

Veel stockfoto’s met licentie zijn geschikt voor commercieel gebruik. Het is belangrijk om hier goed op te letten. Zakelijke websites en webshops mogen namelijk niet elke foto of afbeelding in gebruik nemen, zelfs niet wanneer hier een licentie op zit.

Er is namelijk een groot verschil tussen algemeen en commercieel gebruik. Wanneer de foto, het plaatje of afbeelding bedoeld is om hier winst uit te halen, dan valt dit onder commercieel gebruik. Denk bijvoorbeeld aan een productfoto in een webshop, een afbeelding op de website van een bouwbedrijf of een bewegend plaatje in een nieuwsbrief. Ook affiliate sites vallen onder commerciële websites.

Schending van het auteursrecht: de gevolgen

Wanneer je een afbeelding gebruikt waar auteursrecht opzit, en je hebt geen toestemming voor het gebruik, dan is dit een schending van het auteursrecht. Over de gevolgen kan ik kort zijn: de rechthebbende kan zich tegen ongeoorloofd gebruik verzetten.

In het beste geval hoef je alleen maar de afbeelding te verwijderen. Maar wanneer de auteursrechthebbende op zijn strepen blijft staan moet je een schadevergoeding betalen. Die schadevergoeding moet (ongeveer) net zo hoog zijn als de geleden schade van de auteursrechthebbende.

Conclusie: blijf van andermans werk af wanneer je hier geen toestemming voor hebt.

---