Tekstvormen: 10 x de belangrijkste tekstvorm

Bijgewerkt: 19 juli 2023

Er zijn verschillende soorten tekstvormen. Dit is iets anders dan tekstdoelen of tekstsoorten. In dit artikel leg ik je het verschil tussen tekstvormen, tekstdoelen en tekstsoorten uit. Ook laat ik je de belangrijkste tekstvormen zien.

Dit zijn tekstenvormen

Een tekstvorm is de vorm die een tekst aanneemt. Dit klinkt natuurlijk heel eenvoudig maar het is handiger om dit nader uit te leggen.

Een tekstschrijver kiest voor een bepaalde tekstsoort. Maar een tekstsoort kan uit verschillende tekstvormen bestaan. Hierdoor kan de tekstschrijver middels een of meerdere tekstvormen een doel bereiken. Iets verderop geef ik voorbeelden van tekstvormen.

Tekstdoel, tekstsoort en tekstvorm

Eerst iets over het verschil tussen deze drie:

1. Tekstdoel: het echte doel van een tekst, bijvoorbeeld informeren of overtuigen
2. Tekstsoort: tot welke soort de tekst hoort, bijvoorbeeld een amuserende of een informerende tekst
3. Tekstvorm: de vorm waarin de tekst wordt geschreven, voor voorbeelden zie hieronder

Tekstvormen voorbeelden

Nu ben je wel benieuwd naar de meest bekende of voorkomende tekstvormen. Bekende voorbeelden zijn webteksten, SEO teksten, een column, een schoolboek, recept en nog veel meer. Ik bespreek de belangrijkste tekstvormen inclusief voorbeelden.

1. SEO tekst voor websites

Een van de meest voorkomende tekstvormen op het internet. Een SEO tekst betekent ook wel een zoekmachinevriendelijke tekst. Deze tekst is geoptimaliseerd voor de lezer maar zeker ook voor zoekmachines. Maar dan wel op de juiste manier, zonder dat dit onnatuurlijk uitziet. Overigens kunnen ook blogs onder SEO teksten vallen.

2. Productomschrijvingen voor webshops

Een webshop toont zijn producten middels foto’s en productomschrijvingen. De productomschrijving vertelt iets over het product, bijvoorbeeld waar het voor bedoeld is of uit welke materialen het product bestaat. Een productomschrijving is niet alleen informatief maar ook bedoeld om het product aan te prijzen.

3. Reclame teksten of advertentie teksten

Dit soort tekstvormen moeten de lezer aansporen om iets te kopen of om meer informatie aan te vragen. Het kan de lezer ook nieuwsgierig maken. Soms zijn reclameteksten bedoeld om de naamsbekendheid of merkbekendheid te vergroten zonder direct op verkoop aan te sturen. Reclameteksten zijn vaak een stuk korter dan andere tekstvormen.

4. Boeken (leesboeken en studieboeken)

Boeken bestaan ook uit een tekstvorm waarbij de focus vooral op amuseren of informeren ligt. Dit hangt een beetje van het soort boek af, namelijk of het om een leesboek of een studieboek gaat. Deze tekstvormen kom je uiteraard ook in schoolboeken voor de basisschool tegen.

5. Nieuwsbericht of persbericht

Dit zijn tekstvormen om te informeren. Nieuwsberichten zijn altijd actueel, dit betekent dat ze iets bespreken wat in het hier en nu gebeurt. Een persbericht valt ook onder de tekstvormen en is een redactioneel nieuwsbericht. Dit wordt naar de redactie verstuurd met als doel dat de redacteur het persbericht direct als nieuwsbericht in een krant of tijdschrift plaatst.

6. Column als tekstvorm

Natuurlijk is een column ook een tekstvorm en nog een leuke ook. Want een columnist heeft best veel vrijheid. Zo mag deze soms zeer kwetsende opmerkingen maken, iets dat bij een normaal artikel niet mag. Dit zijn dan ook de leuke tekstvormen.

7. Gedichten en poëzie

Ook weer tekstvormen die je veel tegenkomt. Nederland telt heel wat dichters. Overigens vallen dichters onder de kunstenaars. Wist je trouwens dat je als dichter niet hoeft te kunnen rijmen? Dichten is namelijk veel meer dan dat.

8. De lekkerste recepten

Je hebt vast wel een kookboek in huis of zoekt recepten op het internet op. Recepten zijn net als bovenstaande voorbeelden tekstvormen. Dankzij deze tekstvorm zet jij een heerlijk gerecht op tafel.

9. Handleiding of schriftelijke aanwijzing

Wanneer je iets koopt vind je een van deze tekstvormen altijd bij je aankoop: een handleiding. Maar ook een schriftelijke aanwijzing valt onder de tekstvormen. Overigens worden handleidingen vaak verrijkt met duidelijke plaatjes of afbeeldingen.

10. Brieven en e-mails

Hoe vaak verstuur jij een brief of e-mail? Vooral dit laatste komt heel vaak voor. Brieven en e-mails zijn veelvoorkomende tekstvormen. Ook wanneer je een bericht via WhatsApp, Facebook of ander sociaal media verstuurt dan behoort dit tot de tekstvormen.

Nog meer tekstvormen

Dat zijn natuurlijk niet de enige tekstvormen die bestaan. Maar wel de meest voorkomende die je op het internet tegenkomt. En die je waarschijnlijk voor je eigen website of bedrijf gaat gebruiken. Hieronder heb ik nog een lijstje met een totaal 20 tekstvormen. Zo krijg je een duidelijk idee van de verschillende soorten teksten.

1. Roman
2. Gedicht
3. Kort verhaal
4. Essay
5. Brief
6. Dagboek
7. Toneelstuk
8. Handleiding
9. Artikel
10. Biografie
11. Autobiografie
12. Verslag
13. Recensie
14. Slogan
15. Reclametekst
16. Kopieer
17. Samenvatting
18. Sollicitatiebrief
19. Nieuwsbericht
20. Notitie

Waarom je tekstvormen moet bepalen

Je weet nu alles over tekstvormen. De vraag is waarom je dit moet weten en waarom je een tekstvorm moet bepalen.

Tekstvormen zijn een middel om je doel (tekstdoel) te bereiken. Zonder tekstvormen bereik je dit doel nooit en te nimmer. Je wilt je doelgroep op een bepaalde manier bereiken en een boodschap overbrengen. Die boodschap is informatief, vermakelijk, overtuigend of moet de lezer overhalen.

Het is heel belangrijk om te bepalen hoe je dit gaat doen. Zo zal je via een schoolboek geen lezers over kunnen halen om een dienst bij jou af te nemen, dit doe je namelijk via een website oftewel een webtekst.

De voordelen en nadelen van een aantal van deze vormen

Of je nu een brief, een artikel, blog of een column schrijft, -of laat doen- alles heeft voordelen en nadelen. Kijk maar eens wat ik bedoel.

Tekstvorm	Voordelen	Nadelen
Roman	Biedt diepgaande verkenning van personages en plot. Vermengt vaak verschillende genres en thema’s.	Kan lang zijn en veel tijd vereisen om te lezen. Kan soms traag op gang komen en lezers verliezen.
Gedicht	Drukt emoties en complexe ideeën uit in beknopte vorm. Creatieve en vrije vorm van expressie.	Kan moeilijk te begrijpen zijn voor sommige lezers. Beperkte ruimte voor gedetailleerde verhaalontwikkeling.
Essay	Mogelijkheid om ideeën grondig te onderzoeken. Kan de lezer overtuigen, informeren of inspireren.	Vereist sterke organisatie en structuur. Beperkte creatieve vrijheid in vergelijking met fictie.
Brief	Persoonlijke communicatie tussen afzender en ontvanger. Heeft een formeel of informeel karakter hebben.	Beperkte mogelijkheden voor complexe verhaalvertelling. Vereist zorgvuldigheid bij het gebruik van taal en toon.
Artikel	Biedt objectieve informatie en feitelijke rapportage. Ondersteund met onderzoek en bronvermelding.	Kan minder boeiend zijn voor lezers vanwege zakelijke toon. Mogelijkheid van vooringenomenheid afhankelijk van bronnen.

Hulp bij tekstvormen

Het is soms lastig om tekstvormen te bepalen en al helemaal om teksten te schrijven. Ga je voor een goede zichtbaarheid op het internet? Als SEO tekstschrijver én UX tekstschrijver help ik jou hier graag bij. Neem voor meer informatie contact op.

---