Serendipiteit (serendipity) – betekenis en uitweg

Wat is serendipiteit? Dit woord is afgeleid van het Engelse serendipity. Het gaat om een toevallige ontdekking of uitvinding die je niet aan zag komen. Zie het als gelukkig toeval, want dankzij serendipiteit komt er iets moois op je pad.

Herkomst van dit woord

Van veel woorden kennen we de herkomst niet, terwijl andere woorden afkomstig zijn uit andere talen. Dit is het geval met serendipiteit, afkomstig van het Engelse serendipity. Dit woord werd voor het eerst in de 18^e eeuw gebruikt. Het was de Britse schrijver Horace Walpole die in een brief over “De Drie Prinsen van Serendip” vertelde, waarbij de hoofdpersonen een aantal toevallige ontdekkingen doen.

In Nederland kom je het woord serendipiteit of serendipity niet zo heel veel tegen. Dit komt omdat de meeste mensen niet bekend zijn met de betekenis hierachter.

Betekenis van serendipiteit

Je bent op zoek naar iets en dan bedoel ik geen verloren sleutelbos. Serendipiteit ontstaat vaak vanuit techniek en wetenschap. Je zoekt een oplossing voor een bepaald probleem waarbij er een toevallige ontdekking ontstaat.

Een bekend voorbeeld is die van de ontdekking van penicilline (antibacteriële stof). Alexander Fleming, een Schotse microbioloog, had een kweekplaat met stafylokokkenbacteriën. Per toeval zag hij dat een schimmel zich op deze kweekplaats had gevestigd. Opvallend was dat de bacteriën niet in de directe zone rondom de schimmel groeiden. Dat was natuurlijk een prikkel om verder te onderzoeken. Wat bleek? De schimmel scheidde een stof uit waar bacteriën niet tegen konden. Deze stof werd penicilline genoemd.

Nog meer toevallige ontdekkingen

De uitvinding van de röntgenstraling was ook een toevallige ontdekking. Wilhelm Conrad Röntgen was een Duitse natuurkundige die met een vacuümbuis en een chemisch middel experimenteerde. Hij had een plaat met het chemisch middel behandeld. De vacuümbuis lag op deze plaat op. Toen hij de buis weghaalde bleef de afdruk van de vacuümbuis op de plaat achter. Dit gebeurde ook met sleutels die op zijn bureau lagen.

Door verder te experimenteren zag hij dat ook een afdruk van de botten van zijn eigen hand op de plaat achterbleven. De uitvinder van de röntgenstraling had al snel in de gaten dat de straling gevaarlijk kon zijn en gebruikte ter bescherming loden platen.

Ook Amerika is per toeval ontdekt, namelijk door Christoffel Columbus. Deze ontdekkingsreiziger zocht vanuit Europa een westelijke route naar Indië. Per toeval stuitte hij op een van de eilanden van de Bahama’s. Het nieuwe continent werd eerst de Nieuwe Wereld genoemd, later werd dit omgedoopt naar Amerika.

Serendipity voorbeelden

Zoek je nog meer serendipity voorbeelden? Het zijn er best veel, hieronder vind je een leuke opsomming.

Vloeipapier

Een papierfabrikant was zo vergeetachtig om lijm toe te voegen. Hierdoor ontstond er een nieuw soort papier: het vloeipapier. In het begin was het vloeipapier bedoeld om op te schrijven. Toen de balpen werd uitgevonden was vloeipapier niet meer nodig. Vandaag de dag gebruiken we vloeipapier alleen nog in laboratoria en voor industriële toepassingen.

Teflon

Iedereen kent teflon als een antiaanbaklaag in pannen. Deze chemische verbinding werd in 1938 per toeval ontdekt. Inmiddels is bekend dat teflon bij een temperatuur vanaf 350 °C ontleedt en dodelijk is voor vogels.

Post-it notitiepapier

Heb je wel eens gebruik gemaakt van de gele plakvelletjes notitiepapier? Dit wordt ook wel Post-it genoemd. Ook dit product is een serendipiteit. Een chemisch arts probeerde een sterke lijm te ontwikkelen. Het resultaat was een kleefstof die maar aan één kant van een stuk papier bleef zitten. Het idee belandde in de prullenbak, maar een andere medewerker gebruikte de mislukte lijm om bladwijzers in zijn boek te bevestigen. Het viel direct op dat de bladzijden niet beschadigden wanneer hij de bladwijzers weer lostrok.

Champagne

Per toeval kwam men er achter dat wijn gaat bruisen wanneer je er suiker aan toevoegt. Alweer een goed serendipiteit voorbeeld.

Theezakje

Omdat thee in blikken te duur werd besloot een groothandelaar kleine zakjes zijde met thee naar zijn klanten te sturen. De klanten moesten de thee uit de zakjes halen maar ze gooiden het complete zakje in het hete water. Zo is het theezakje ontstaan.

Serendipity in de liefde

Je geliefde per toeval tegenkomen terwijl je er niet naar op zoek was, het kan echt. Laat ik hier zelf een voorbeeld van zijn. Ik was op zoek naar werk maar zeker niet naar een relatie. Na enkele sollicitaties werd ik op twee plaatsen uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek. Beiden konden mij wel gebruiken maar ik wees de eerste af en ging bij nummer twee aan het werk.

Twee weken later stuurde ik nog een mail naar de eerste met de vraag of ze toch nog iemand hadden kunnen vinden. Er ontstond een leuk gesprek en al snel bleek hij vrijgezel te zijn. Na wat aarzeling toch maar eens een afspraak voor een kop koffie gemaakt. We zijn inmiddels al vele jaren getrouwd.

Serendipiteit in de liefde kom je tegenwoordig niet meer veel tegen. Dit komt omdat we voornamelijk online actief zijn. Toch kan er een toevallige ontdekking of onverwachte liefde ontstaan. In de supermarkt, bij de tandarts, op het werk of gewoon op straat. Het onverwachte verwachten is helemaal zo gek nog niet.

Toevallig op deze website uitgekomen

Van de ruim 2,5 miljoen Nederlandse websites ben je per toeval hier uitgekomen. Hoe bijzonder is dat! Ik voel me dan ook zeer vereerd om jou als bezoeker te mogen ontvangen.

Is dit serendipiteit? Wel wanneer je op zoek was naar de betekenis van een woord en uiteindelijk een tekstschrijver voor je website of social media vindt. Want dat is wat ik doe: content creëren. Voor grote bedrijven, zzp’ers maar ook voor particulieren.

---