Mag je een samenvatting van een boek maken en dit verkopen?

Bijgewerkt: 10 november 2022

Begin er maar eens aan: een boek van meer dan 500 pagina’s doornemen. Studieboeken, leesboeken of kookboeken, ze zijn vaak veel te langdradig. Mensen nemen niet meer de tijd om een heel boek door te lezen. Daarom zijn samenvattingen zo populair.

Misschien denk je erover om een samenvatting te schrijven en hier geld mee te verdienen. Mag je een samenvatting van een boek maken, wanneer dit boek door iemand anders geschreven is? In veel gevallen wel, maar toch zitten hier wat haken en ogen aan.

Dit is een samenvatting

Voordat je een samenvatting schrijft, moet je eerst weten wat het precies inhoudt. Een samenvatting is een verkorte versie van het origineel. Denk hierbij aan een roman, kinderboek, jubileumboek of een biografie.

Het idee achter een samenvatting is een beknopte weergave maken. Hierdoor hoeft de lezer minder diep in de materie te duiken. De belangrijkste punten worden in de samenvatting weergegeven.

Het schrijven van een unieke samenvatting is legaal

Wanneer je lange fragmenten uit het boek overneemt, dan is dit een schending van het auteursrecht. Maar wanneer je een unieke samenvatting schrijft dan is dit volkomen legaal.

Toch kan het lastig zijn om een samenvatting te maken. Neem nou van een roman of thriller. Dit zijn misschien wel de moeilijkste samenvattingen om te creëren. Je neemt al snel het hele verhaal over, waardoor het meer op een ingekorte versie dan een samenvatting lijkt.

Een boekrecensie schrijven

Wanneer je een samenvatting van een bestaand boek wil maken dan kun je beter voor een boekrecensie kiezen. Elke dag verschijnen er honderden nieuwe boekrecensies. Deze vatten het verhaal van het boek samen en geven hier een mening over.

Boekrecensies zijn vooral online of in kranten of tijdschriften populair. Een boek vol met boekrecensies schrijven is niet zo handig, hier spreek je slechts een heel klein publiek mee aan. Wat natuurlijk niet wil zeggen dat een boekrecensie in boekvorm een verkeerde keuze is, want dit is gewoon toegestaan.

Boeken die geschikt zijn voor samenvattingen

Studieboeken of leerboeken zijn uitermate geschikt voor het maken van samenvattingen. Wanneer je de belangrijkste informatie op een unieke wijze samenvat, mag je hier een eigen boek van maken en dit verkopen.

Receptenboeken of kookboeken zijn hier ook zeer geschikt voor. Net als autobiografieën en handleidingen. Maar ook boeken met betrekking tot persoonlijke ontwikkeling, gezondheid, reisboeken en managementboeken.

Van stripboeken kun je wat moeilijker een samenvatting maken. Je kunt immers de striptekeningen niet overnemen, dit is tegen het auteursrecht in.

Over het citaatrecht

Wat mag je in een samenvatting plaatsen? Het is niet toegestaan om grote hoeveelheden tekst uit het originele boek over te nemen. Maar je mag wel kleine stukjes overnemen, als onderdeel van het citaatrecht.

Citeren is het kopiëren van woorden en zinnen van iemand anders. Meestal gaat het om enkele zinnetjes, soms om een hele alinea. Zet een citaat altijd tussen aanhalingstekens. Bovendien moet je de originele auteur onder het citaat vermelden. Dit kan de naam van de auteur zijn, of misschien wel een website. Wanneer de naam van de auteur bekend is heeft dit altijd voorrang op de URL van een webpagina.

Het citaatrecht is bedoeld om met andermans ideeën of woorden je eigen woorden kracht bij te zetten. Je kunt hiermee een begrip definiëren of iets duidelijk maken.

Het is uiteraard niet de bedoeling dat je het gehele oorspronkelijke werk als citeren ziet. Het oorspronkelijk werk compleet tussen aanhalingstekens zetten en hier een bronvermelding bij plaatsen valt helaas niet onder het citaatrecht. Dan zou het wel erg makkelijk zijn om je eigen boek of tekst te creëren en hier geld mee te verdienen.

Dit is parafraseren

Dan heb je ook nog parafraseren, waarbij je andermans ideeën of woorden in je eigen woorden weergeeft. Vaak wordt dit gedaan omdat het oorspronkelijk verhaal te moeilijk is om te begrijpen. Denk maar aan een tekst voor volwassenen die geschikt wordt gemaakt voor zeer jonge lezertjes. Waarbij het oorspronkelijk verhaal behouden blijft, maar dan wel in begrijpelijke taal.

Bij parafraseren is het oorspronkelijk werk herkenbaar. Bij het maken van een samenvatting wordt veel gebruik gemaakt van parafraseren. Dit is toegestaan, mits je aan bronvermelding doet.

Overigens is het niet zo dat je alles klakkeloos kunt parafraseren. Je kunt dus niet zomaar een gehele tekst of boek overnemen en in je eigen bewoording opschrijven. Dit is nog steeds een schending van het auteursrecht. Parafraseren gaat over kleine stukjes tekst die je in je eigen woorden weergeeft. Niet een heel boek.

Zijn boeksamenvattingen wel zo legaal?

Wanneer je bovenstaande hebt gelezen begrijp je dat het moeilijk is om een boeksamenvatting te maken. Want je krijgt al snel met het auteursrecht oftewel copyright te maken. Toch valt niet alles onder het auteursrecht. Feiten bijvoorbeeld, die zijn niet wettelijk beschermd. Dit zijn enkele voorbeelden van feiten:

• Barack Obama is in 1961 geboren
• Sterrenbeelden data
• Bedragen kinderbijslag
• Marketingcijfers

Vaak worden feiten in lijstjes weergegeven. Je mag feiten in een samenvatting opnemen. Maar de manier waarop het oorspronkelijk werk de feiten weergeeft, mag je niet zomaar overnemen.

Stel dat de oorspronkelijke auteur een afbeelding van de feiten heeft gemaakt. Deze afbeelding is uniek en hier rust auteursrecht op. Dan mag je die afbeelding niet zomaar in je samenvatting opnemen.

Het kan ook dat de oorspronkelijke auteur de feiten als volgt heeft gepubliceerd:

• Barack Obama, 1,87 m lang, werd geboren in 1986
• George Washington, 1,83 m lang, werd geboren in 1732

Ondanks dat het hier om feiten gaat, zijn deze feiten op een geheel eigen wijze achter- en onder elkaar geplaatst. Wanneer je dit één op één overneemt zou dit een schending van het auteursrecht kunnen zijn. Dit blijft echter wel een grijs gebied, want je kunt het ook onder het citaatrecht laten vallen. Het zal niet de eerste keer zijn dat hier onduidelijkheid over ontstaat en dat de rechter uiteindelijk een beslissing moet nemen.

Samenvatting van een boek maken en verkopen: zo doe je dat

Voor de oorspronkelijke auteur is het misschien niet leuk dat er een samenvatting van zijn/haar werk wordt gemaakt. En het is nog minder leuk om te zien dat een ander hier geld aan verdient. Maar het mag wel!

Voordat je een samenvatting van een boek maakt is het belangrijk dat je op de hoogte bent van het auteursrecht en het citaatrecht. Parafraseren valt ook onder het citaatrecht, maar dan zonder bronvermelding.

Laat je boek altijd door een expert nakijken. Niet alleen op taal en spelling maar ook of dit juridisch door de beugel kan. Een uitgeverij heeft hier veel verstand van en is voor veel boekschrijvers het eerste aanspreekpunt.

Je boek verkopen kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld via een uitgeverij, een speciaal platform zoals een (online) boekhandel of op eigen initiatief. Je mag het dus ook via je eigen website of webshop verkopen. Je bepaalt zelf de verkoopprijs van je boek. Wanneer die prijs eenmaal vaststaat dan mag je niet zomaar korting geven. Wil je dit toch dan zitten hier een aantal voorwaarden aan vast.

Extra tip: overleg met de oorspronkelijke auteur

Wanneer je twijfelt of je een samenvatting van het boek mag maken en dit mag verkopen, kun je altijd contact opnemen met de oorspronkelijke auteur. Misschien vindt deze het leuk om samen te werken of input te geven. Maak hier duidelijke afspraken over.

---