Nederlandse leenwoorden in het Engels

Bijgewerkt: 1 november 2022

Niet zo lang geleden was ik in een fastfoodrestaurant. Oké ik geef het toe, ik bezoek het wel vaker. Ik moest een keuze maken en besloot om de coleslaw bij mijn menu te nemen.

Coleslaw. In Nederland.

Wist je dat coleslaw een leenwoord is? De Engelstaligen hebben dit woord uit het Nederlands geleend (koolsa). En nooit meer teruggegeven. Je kunt je afvragen waarom een Nederlands fastfoodrestaurant een Engels leenwoord gebruikt, terwijl de Nederlandse variant net zo goed is.

Maar ja, het klinkt zo lekker. Dat begrijp ik ook wel. Stiekem zijn er best veel Engelse leenwoorden die we gek genoeg in het Nederlands toepassen.

Wat is een leenwoord?

Een leenwoord kent zijn oorsprong uit een andere taal. Überhaupt is een leenwoord uit het Duits. Computer komt uit het Engels en aquarium is Latijns.

Eigenlijk is coleslaw een Nederlands leenwoord. De Amerikanen hebben dit uit het Nederlands geleend. Maar we zeggen het vaak verkeerd om: dat coleslaw een Engels leenwoord is.

Engelse woorden waarvan je niet wist dat ze van Nederlandse oorsprong zijn

Dollar, plopper, brandy, boss. Sommige woorden kennen hun oorsprong in het Nederlands. Andere woorden zijn eerst vertaald vanuit het Nederlands en vervolgens weer naar Nederland teruggekomen, maar dan in een wat andere vorm.

Een goed voorbeeld hiervan is het woord boulevard, hoewel dit Frans en niet Engels is. Boulevard is afgeleid van het Nederlandse bolwerk. Uiteindelijk zijn de Nederlanders het woord boulevard weer gaan gebruiken. We hebben ons woord teruggekregen, maar dan in een andere vorm. En met een andere betekenis want boulevard staat voor een lange en brede straat in stedelijk gebied, terwijl een bolwerk een uitbouw in een verdedigingsmuur is.

Maar laten we even teruggaan naar de Engelstalige leenwoorden. Je hebt vast wel eens brandy gekocht of gedronken. Brandewijn, dat is het. Het is eigenlijk gek dat we tegenwoordig geen brandewijn maar brandy drinken. We hebben het oorspronkelijke woord weggegeven en het Engelstalige leenwoord ervoor teruggenomen.

Hoe vaak heb je al niet tegen iemand “yes boss’ gezegd? Boss is afgeleid van het Nederlandse woordje baas. De Engelstaligen konden het woord niet zelf bedenken en hadden onze taal nodig. Een hele eer maar minder leuk dat we dit leenwoord nu zelf gebruiken. We blijven niet trouw aan de eigen taal.

Voorbeelden van alledaagse Engelse woorden met Nederlandse oorsprong

De lijst van Nederlandse leenwoorden is best lang. Of noem het Engelse leenwoorden, wat jij wil. Hoe dan ook, er zijn veel Engelse woorden met een Nederlandse oorsprong. Hierboven heb ik er al een paar opgenoemd, en er zijn nog veel meer Nederlandse leenwoorden in het Engels:

• Apartheid (vanaf apartheid)
• Apple tort (van appeltaart)
• Berm (van berm)
• Caboose (van kabuis)
• Candy (van kandij)
• Easel (van ezel)
• Furlough (van verlof)
• Pump (van pomp)
• Skipper (van schipper)
• Sloop (van sloop)
• Spook (van spook)
• Trigger (van trekker)
• Yankee (van Jan-Kees)

Het gebruik van leenwoorden teksten

Sommige Nederlanders hebben bezwaar tegen het gebruik van leenwoorden. Vooral wanneer je veel Engelse leenwoorden in een tekst plaatst, kan dit voor ergernis zorgen. Vaak wordt gedacht dat de tekstschrijver populair wil overkomen. Of gewoon met dure woorden wil rondstrooien.

Als tekstschrijver is het belangrijk om niet teveel Engelse leenwoorden in te zetten. Waarom zou je het over ‘apple tort’ hebben terwijl je ook appeltaart kunt zeggen? En ‘boss’ gebruiken wanneer je het over een baas hebt? Niet doen!

De kerstman is eigenlijk Sinterklaas

Waar komt de kerstman vandaan? Van de Noordpool zou je denken, en de Amerikanen hebben hem verzonnen. Maar weet je dat de kerstman eigenlijk puur Hollands is? Hij kent zijn oorsprong in Sinterklaas, en dat is ook in de naam terug te zien. Santa Claus = Sinterklaas. Dat wist je waarschijnlijk niet.

Nederlandse kolonisten die in Noord-Amerika terecht kwamen vierden daar het sinterklaasfeest. De Amerikanen vonden dit wel wat, en verzonnen uiteindelijk hun eigen ‘Sinterklaas’. Dat werd Santa Claus, maar in Nederland noemen we het de kerstman. Waarschijnlijk omdat de benamingen Sinterklaas en Santa Claus teveel op elkaar lijken. Dat zorgt voor verwarring.

In het jaar 1801 werd Santa Claus voor het eerst beschreven, toen nog gebaseerd op het Nederlandse sinterklaasfeest. In 1823 werd een gedicht gepubliceerd dat dichterbij de moderne Santa Claus kwam te staan. Er werd geschreven over een kerstman met een slee en rendieren. Maar een zak met cadeautjes en de schoorsteen bleef hetzelfde als bij Sinterklaas.

In de 19^e eeuw kreeg de kerstman onder invloed van tekenaar Thomas Nast een modern uiterlijk. Het was Thomas die Santa Claus op de Noordpool liet wonen.

Vaak wordt gedacht dat de kerstman door Coca-Cola is bedacht, maar dit klopt niet. Het bedrijf liet in 1931 de kerstman schilderen, bedoeld voor kerstadvertenties. Die advertenties waren zo populair dat he beeld van een vrolijke kerstman wereldwijd werd overgenomen. Dus nee, Coca-Cola heeft de kerstman niet uitgevonden maar wel zijn definitieve vorm gegeven.

Enkele veelgestelde vragen over leenwoorden

Hieronder vind je de drie meest gestelde vragen over leenwoorden.

Is camping een leenwoord?

Camping betekent kampeerterrein en ja, het is een leenwoord. Je zou denken dat dit woord uit het Engels afkomstig is, maar feitelijk is het Frans.

Is jam een leenwoord?

Ook jam is een leenwoord. We hebben dit woord niet uit het Engels of Frans maar uit het Russisch. Het woord jam is afkomstig van ‘dzjam’, dat zoiets als ‘weg’ betekent. En dat is weer afkomstig van het Mongoolse ‘zam’ dat weg of route betekent. Hier moet dan wel bij gezegd worden dat het om een jam oftewel een poststation gaat, uit de tijd dat paardenpost heel gebruikelijk was.

Of heb je het over de eetbare gelei van suiker en gekookt fruit? Jam als broodbeleg is een leenwoord uit het Engels. Het is afkomstig van het woord yam, een eetbare wortelknol.

Is tafel een leenwoord?

Je zou het niet zeggen maar tafel is echt een leenwoord. Het komt uit het Latijns, namelijk het woordje tabula. In een latere periode werd de B van tabula uitgesproken als een V. Tavula verbasterde uiteindelijk naar tafel.

---