Copyright: hoe ga je hiermee om?

Bijgewerkt: 14 augustus 2021

Copyright is een andere benaming voor auteursrecht. Binnen de wet is het allemaal goed geregeld. Teksten, muziek, video en kunstwerken zijn dankzij het copyright goed beschermd. Dit voorkomt dat anderen jouw werken overnemen en er misschien wel geld aan verdienen. Waar heb je binnen het copyright recht op?

De geschiedenis van copyright

Vind je het ook altijd zo leuk om te achterhalen wanneer en waarom iets ontstaan is? Ik in ieder geval wel! Het copyright oftewel auteursrecht heeft natuurlijk niet altijd bestaan. In het jaar 1710 werd voor het eerst bekend dat auteurs de rechthebbenden zijn, Groot-Brittannië kwam hier als eerste mee. In 1886 werd de erkenning van copyright tussen verschillende landen erkend.

In Nederland kwam in het jaar 1803 de boekenwet tot stand. Deze boekenwet bestaat tegenwoordig niet meer. In 1814 kwam voor de zuidelijke Nederlanden een andere wet voor auteurs. In 1817 werd de Nederlandse auteurswet in het leven geroepen, vervangen door de uiteindelijke auteurswet van 1912.

Het copyright loopt niet oneindig lang door. Binnen de Europese unie geldt een copyright van 70 jaar vanaf het jaar dat de auteur overleden is. In andere landen loopt het copyright vaak 50 jaar na overlijden door.

Dit is het copyright

Het copyright geldt niet op alles, er moet sprake zijn van (uniek) eigen werk. Dit betekent allereerst dat de auteur zelf de bedenker en maker is. Wanneer je een schilderij in opdracht laat maken dan ben jij de opdrachtgever en de maker van het schilderij is de auteur en hiermee ook de auteursrechthebbende. Dat het schilderij in jouw bezit is maakt nog niet dat jij hier ook het copyright over hebt.

Het copyright beschermt auteurs tegen het ongewild kopiëren, verspreiden of doorverkopen van hun werk. Hierbij moet de auteur aan kunnen tonen dat het werk van zijn hand afkomstig is. Wanneer je een tekst gedeeltelijk overschrijft en er wat veranderingen in aanbrengt dan is het geen uniek werk: het is niet je eigen idee en werk.

Verschil tussen copyright en naburig recht

In beginsel beschermt copyright het werk van makers. Maar er is wel verschil tussen copyright en naburig recht. Het copyright oftewel auteursrecht is vooral bedoeld voor schrijvers, dichters, filmmakers, componisten en beeldend kunstenaars.

Het naburig recht is bedoeld voor uitvoerend kunstenaars, filmproducenten en muziekproducenten. Ook omroeporganisaties vallen hieronder. Met het naburig recht kan een producent of kunstenaar beslissen over een uitzending op radio of televisie maar ook over een opname of verspreiding/ kopiëren.

Copyright is soms een grijs gebied

Wanneer is er sprake van eigen en uniek werk? Kijk eens naar het aantal teksten op het internet: dat blijft dagelijks groeien. Hierdoor is de kans groot dat teksten op elkaar lijken, zelfs wanneer deze door verschillende tekstschrijvers geschreven zijn. Dat maakt het soms lastig om het copyright te bepalen: is iets nu wel of niet uniek?

Copyright is hiermee een grijs gebied. Een schilderij dat is nagemaakt, dat is een schending van het copyright. Maar wanneer het schilderij op een bestaand werk lijkt maar hier toch voldoende van afwijkt, dan is er helemaal geen copyright geschonden.

Copyright op teksten controleren

Voor teksten kun je gebruikmaken van websites als copyscape.com. Vul de URL in of plak je tekst in het venster. De website controleert of en in hoeverre je tekst op andere websites voorkomt. Let hierbij goed op het percentage aan overlap. Wanneer dit percentage boven de 30% uitkomt dan kun je er vrijwel zeker van zijn dat je tekst gedeeltelijk is overgenomen.

Het is echter aan te raden om dit zelf handmatig na te checken. Je hebt namelijk copyright op je werken maar niet op bepaalde woorden of zinnen. Wanneer ik de zin plaats: “ik ben de laatste tijd zo moe” dan kom je deze zin ook op honderden andere websites tegen. Staar je dus niet blind op een aantal exact dezelfde zinnetjes maar kijk naar het grote geheel.

Moet ik het copyright teken gebruiken?

Het copyright teken staat bekend als ©. Op je toetsenbord haal je dit tevoorschijn door de toetsen Ctrl, Alt en C tegelijkertijd in te drukken. Op smartphone vind je dit teken gewoon op het toetsenbord onder de speciale tekens.

Is het nodig om op je website het copyright teken te plaatsen? Nee, het copyright (auteursrecht) ontstaat automatisch bij het creëren van eigen (en uniek) werk. Dit hoef je niet te beschermen middels het copyright teken. Maar het mag natuurlijk wel. Waarom bestaat het copyright teken dan? Tot 1 maart 1989 was het in de VS verplicht om dit teken op drukwerk aan te brengen.

Copyright aanvragen: is dat wel nodig?

Sommige auteurs vragen zich af of ze het copyright moeten aanvragen. Nee, dit is niet nodig. De Nederlandse maar ook de internationale wetgeving beschermt auteurs automatisch. Je hoeft dus ook niet vast te laten leggen of en wanneer je iets gecreëerd (gemaakt) hebt.

Overigens is het wel gebruikelijk om kunstwerken met datum en handtekening te signeren. Teksten voor het internet zijn vaak van publicatiedatum voorzien. Ook kan de auteur via de eigen computer aantonen wanneer hij of zij iets geschreven heeft: Word bestanden zijn altijd voorzien van datum en bewerkingsgeschiedenis.

Copyright aanvragen is dus niet nodig. Sterker nog: het is niet eens mogelijk. Voor websites is het aan te raden om deze op te slaan in de Time Machine (archive.org). Op deze manier is voor iedereen duidelijk wanneer een website en de inhoud hiervan gepubliceerd is.

Schending auteursrecht: wat te doen?

Schending van auteursrecht is nooit prettig, vooral niet wanneer je zelf de auteur bent. Je verdient geld met je werken en een ander gaat er zonder te betalen mee vandoor. Misschien verdient de ander er zelfs wel geld aan!

Wat te doen tegen schending auteursrecht? Optreden tegen inbreuk begint vaak met het verzamelen van bewijsmateriaal. Hierna is het belangrijk om de ‘dader’ van de schending op de hoogte te brengen. Sommige auteurs eisen hierna nog een schadevergoeding/schadeclaim of compensatie voor gemiste inkomsten. Deze compensatie is redelijkerwijs niet veel hoger dan de gemiste inkomsten. Het is vaak gebruikelijk om 100% tot 300% van het oorspronkelijke bedrag te hanteren.

Een gerechtelijke procedure

Hoe zit het met schending auteursrecht & boete? Wanneer het op een gerechtelijke procedure aankomt dan kan de geldboete oplopen tot maximaal € 83.000. Ook kan de rechter besluiten tot een gevangenisstraf met een hoogte van maximaal vier jaar.

Overigens is het niet altijd aan te raden om tot een gerechtelijke procedure over te gaan. Wanneer de rechter je in het ongelijk stelt dan betaal je zelf de proceskosten. Bovendien brengt een gerechtelijke procedure een hoop ergernis en stress met zich mee.

Dat is ook precies de reden waarom ik mij niet bezighoud met dit soort zaken. Mocht een schending van het copyright op mijn pad kom dan trek ik wel aan de bel, verder is het een zaak van: we komen er wel. Maar sommige auteurs verkopen zo weinig dat ze met dit soort zaken uiteindelijk toch nog hun inkomen binnenhalen.

Copyright tekst bij andermans werk

Dan nog even iets over de copyright tekst waarover je zelf geen auteursrecht hebt. Vaak zie je dat bedrijven een tekstschrijver inhuren. Een prima idee, met goede content ben je beter zichtbaar in zoekmachines. Het probleem is dat de website het copyright teken bij de tekst plaatst. Klopt dit wel: de website is toch niet de auteur?

Nee, de website heeft geen copyright over de tekst. Maar als het goed is heeft de website (opdrachtgever) wel het exclusieve gebruiksrecht. Wie moet er dan in verweer komen bij schending van het copyright? In principe is dit de auteur zelf.

Teksten inclusief licentie

Huur je een tekstschrijver in? Gebruikelijk ontvang je de tekst inclusief licentie (gebruiksrecht). In sommige gevallen is het mogelijk om het copyright in zijn geheel over te kopen, maar het moreel recht blijft altijd bij de oorspronkelijke auteur liggen. Dit kun je niet overkopen.

Beter zichtbaar in de zoekresultaten: daar help ik jou bij. Neem contact op en informeer naar de werkwijze of de tarieven.

---