Copyright: wat is dat en welke rechten heb je?

Bijgewerkt: 28 februari 2023

Copyright noem je in het Nederlands auteursrecht. De maker van een uniek werk heeft hier het exclusieve recht over. Auteursrecht gaat over schrijfwerk, muziek, beeldmateriaal of kunst. Het mooie is dat copyright via de wet geregeld is. Toch kan het dat iemand er met je werk vandoor gaat, dan is het wel handig om te weten hoe je met copyright omgaat.

Copyright aanvragen is niet nodig

Vaak wordt gedacht dat je copyright moet aanvragen. Ten tweede denken mensen dat copyright iets kost. Nee hoor, copyright krijg je geheel gratis en voor niets. Het gaat hier namelijk om een wet, dit noem je ook wel de auteurswet. Hierin staat dat je als maker van een werk automatisch beschermd bent.

Het auteursrecht is beperkt tot werken die in de volgende categorieën vallen:

• Teksten
• Foto’s en video’s
• Audio
• Kunst
• Wetenschap

Het auteursrecht geldt dus niet voor een ontwerp van een kledingstuk, meubel of iets anders. Daar gelden weer andere wetten en regels voor.

Alles wat kan worden beschermd met het auteursrecht

Elk land kent de auteurswet, dit is internationaal geregeld. Het auteursrecht oftewel copyright beschermt originele creaties van de geest, zoals ze dat noemen. Hierboven heb je al kunnen zien binnen welke categorieën het copyright geldt. Om hier wat dieper op in te gaan, het volgende kan allemaal worden beschermd met copyright:

• Teksten op websites
• Gedichten
• Voordrachten
• Schilderijen
• Films
• Choreografieën
• Scenario’s
• Beeldhouwwerken

Zo gebruik je copyright

Feitelijk hoef je nergens te melden dat je de auteursrechthebbende bent. Anderen horen de wet te kennen en jouw werk niet te kopiëren. Langs de snelweg hoeven ze ook geen borden te plaatsen dat je een autogordel moet dragen, iedereen hoort deze wet te kennen.

Je hoeft dus niet kenbaar te maken dat je werk auteursrechtelijke beschermd is. Toch doen velen dit wel. Vooral wanneer het om (online) teksten gaat, dan zie je vaak iets over copyright vermeld staan. Vaak gebeurt die vermelding middels het copyright teken. Dat teken ziet er zo uit: ©. Je roept dit teken op door via je toetsenbord de toetsen control, alt en C tegelijkertijd in te drukken.

Foto’s worden soms voorzien van een copyright watermerk. Zo laat je weten dat de foto auteursrechtelijk beschermd is.

Hoe lang duurt het auteursrecht?

Copyright blijft duren zolang als je leeft, of zolang als het werk onder jouw recht valt. Je kunt namelijk het werk inclusief auteursrecht doorverkopen. Dit gebeurt voornamelijk bij teksten en foto’s. Voor audio, filmmateriaal en kunst is het niet gebruikelijk om het copyright door te verkopen.

Na overlijden van de auteursrechthebbende krijgen de erfgenamen de beschikking over het copyright. Dit stopt 70 jaar na het overlijden van de originele auteur. Op dat moment kan iedereen het werk ongestraft kopiëren of er iets anders mee doen.

Copyright verlengen

Soms willen de erfgenamen het copyright verlengen. Dat kan hoewel dit in de praktijk weinig voorkomt. Het auteursrecht verlengen kan middels een modelregistratie. Deze registratie is gedurende vijf jaar geldig. Na die periode moet er weer opnieuw verlengd worden.

Schending van copyright (auteursrecht)

Soms maakt iemand inbreuk op het copyright oftewel auteursrecht. Dit betekent dat iemand zich schuldig maakt aan een van de volgende zaken:

• Replicatie of duplicatie van een schilderij of beeldhouwwerk
• Online teksten kopiëren
• (Een gedeelte van) een boek overschrijven
• Originele muziek bewerken
• Foto’s van iemand anders op je eigen site gebruiken

Zo zijn er nog wel meer dingen die een inbreuk op het copyright zijn. Het is géén schending van het auteursrecht wanneer de maker toestemming voor replicatie of duplicatie geeft. Of wanneer iemand een licentie koopt, dit betekent dat hij of zij het werk onder bepaalde voorwaarden mag gebruiken. Hier staat een vergoeding voor de maker tegenover.

Dit is wat je te doen staat

Ben je de maker van een werk en merk je dat iemand inbreuk maakt op je copyright? Dit moet je niet aan je voorbij laten gaan. Het is belangrijk dat je zo snel mogelijk in actie komt. Meestal stuur je een brief of e-mail naar de dader. Dit is gebruikelijk wanneer je jouw werk op het internet ziet verschijnen.

Inbreuk op het auteursrecht valt onder de onrechtmatige daad (art. 6:162 BW). De maker kan een schadevergoeding eisen. Wel moet deze aannemelijk maken hoe hoog de schade is. Gewoon een bedrag roepen is niet reëel. Maar dat is wel wat vaak in de praktijk gebeurt: fotografen vragen soms € 3000 voor geleden schade maar kunnen dit bedrag niet verantwoorden. In een rechtszaak is de kans ook groot dat het schadebedrag lager uitvalt.

Eerst juridisch advies inwinnen

Krijg je een brief van een maker of advocaat vanwege schending van het copyright? Vaak worden onredelijk hoge bedragen geëist. Betaal dit niet zomaar maar vraag eerst advies aan een jurist. Deze bekijkt of het bedrag eerlijk tot stand is gekomen. Bedenk dat een rechter vaak niet meegaat in standaard rekenformules maar dit per situatie bekijkt.

Ben je de maker van een werk, ook dan is het verstandig om eerst juridisch advies in te winnen. Wanneer je een te hoog bedrag eist is de kans groot dat de ander hiertegen in verweer gaat. Komt het tot een rechtszaak en verlies je deze? Dan moet je mogelijk ook de procedurekosten van de tegenpartij betalen. Dat wil je natuurlijk ook niet.

---