Auteursrecht tekst: je rechten en plichten

Bijgewerkt: 14 augustus 2021

Auteursrecht op ‘n tekst, hoe zat dat ook alweer? Teksten zijn standaard beschermd door het auteursrecht. Dit betekent echter niet dat je helemaal niks met een tekst kan of mag. Er zijn nog altijd mogelijkheden om een tekst te kopiëren, op je website te plaatsen of door te verkopen. Zowel de tekstschrijver als de gebruiker van de tekst heeft rechten en plichten.

Over het auteursrecht

Het auteursrecht beschermt tekstschrijvers, kunstenaars, wetenschappers, fotografen en andere makers. Dankzij het auteursrecht mogen anderen niet zomaar het werk openbaar maken, kopiëren of doorverkopen.

Het auteursrecht geldt alleen op werken binnen de literatuur, muziek, beeldmateriaal, wetenschap of kunst. Dit recht vervalt 70 jaar na overlijden van de auteur.

Auteursrecht tekst

Hoe zit het met auteursrecht tekst? Om auteursrecht te verkrijgen moet er sprake zijn van creativiteit en uniek werk. Wanneer tekstschrijver A een tekst van tekstschrijver B overschrijft gebeuren er twee dingen:

• Tekstschrijver A schendt het auteursrecht van tekstschrijver B
• Tekstschrijver A verkrijgt geen auteursrecht over het gekopieerde werk

De schrijver van het originele werk heeft hier uitsluitend recht op. Alleen met toestemming mogen anderen het werk gebruiken, verspreiden of doorverkopen.

Morele rechten

Bijzonder binnen het auteursrecht (tekst) zijn de morele rechten. Dit betekent dat zelfs wanneer een auteur zijn schrijfsels verkoopt, hij nog steeds morele rechten behoudt. In praktijk kan de schrijver zich verzetten tegen verspreiding of publicatie waarover niets was afgesproken of waarvoor het werk niet bedoeld was.

Auteursrecht tekst voorbeeld:

Een tekstschrijver creëert in opdracht een nieuwsbericht, bedoeld voor plaatsing in een krant. Hierbij verkoopt de tekstschrijver het auteursrecht aan de uitgeverij. Iemand die op de uitgeverij werkt vindt het nieuwsbericht zo leuk dat deze het in zijn boek publiceert. Hier was het nieuwsbericht niet voor bedoeld! De tekstschrijver kan en mag hiertegen in verweer komen.

Het auteursrecht verkopen

Sommige tekstschrijvers verkopen hun auteursrecht. Dit houdt in dat de koper/opdrachtgever het volledige auteursrecht verkrijgt, uitgezonderd de morele rechten. Verkoop van het auteursrecht komt tijdens een samenwerking tussen tekstschrijver en opdrachtgever zelden voor. Wel zijn er tekstschrijversplatformen waarbij auteurs verplicht hun auteursrecht af moeten staan.

Auteursrecht tekst: licentie

Het gebeurt veel vaker dat er een licentie bij een geschreven tekst wordt vrijgegeven. Hierbij blijft het auteursrecht oftewel copyright bij de tekstschrijver liggen. De opdrachtgever krijgt het exclusieve gebruiksrecht.

In de praktijk houdt dit in dat de opdrachtgever de tekst mag gebruiken voor het afgesproken doel. Het is niet de bedoeling dat de tekstschrijver deze licentie aan meerdere opdrachtgevers verkoopt. Anders zou het geen exclusief gebruiksrecht zijn.

Een licentie houdt niet in dat de opdrachtgever de tekst mag aanpassen, inkorten of er iets aan toe mag voegen. Uitgezonderd de creatieve commons licentie, waarbij anderen het werk mogen verspreiden, delen en/of aanpassen. Deze licentievorm zie je voornamelijk bij foto’s, zelden bij teksten.

Teksten van het internet kopiëren

De meeste teksten op het internet zijn beschermd middels het auteursrecht. Wat niet betekent dat je helemaal niets mag kopiëren en op de eigen website plaatsen. Er zijn namelijk een aantal uitzonderingen.

Wanneer op de website specifiek vermeld staat dat je de teksten mag kopiëren (licentie), dan kun je dit gewoon doen. Hierbij is het wel belangrijk om even een printscreen van de licentievermelding te maken, dit voorkomt later een hoop discussies. Wikipedia artikelen zijn ook voorzien van een licentie. Dit is wat Wikipedia zelf vermeldt:

“Als je tekst schrijft voor Wikipedia, dan plaats je deze daarmee zowel onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen-licentie (tekst van de licentie) als onder de GNU-licentie voor vrije documentatie (GFDL of GNU/FDL)”

De tweede uitzondering is het citaatrecht. Het stukje Wikipedia tekst hierboven valt onder het citaatrecht. Je mag korte stukken tekst overnemen ter verduidelijking, beoordeling, kritiek of aankondiging.

Auteursrecht tekst beschermen

Hoe bescherm je het auteursrecht op je tekst? Wanneer de tekst door jou geschreven is dan mag je deze publiceren waar je wil. Je hoeft niet apart te vermelden dat je het auteursrecht hebt, ook niet middels het © teken. Het auteursrecht is namelijk per wet vastgelegd.

Veel websites huren een tekstschrijver in. Het auteursrecht ligt dan bij de tekstschrijver en niet bij de website. De website heeft alleen het exclusieve gebruiksrecht. Mocht iemand teksten van de betreffende website ongevraagd overnemen dan is het niet de website maar de rechthebbende tekstschrijver die hiertegen in actie moet komen.

Inbreuk auteursrecht tekst

Heeft iemand inbreuk op het auteursrecht gemaakt? Als auteursrechthebbende kan hiertegen in verweer komen, zelfs wanneer de ‘dader’ kleine wijzigingen in de tekst heeft aangebracht.

Heb je inbreuk op het auteursrecht ontdekt dan is het belangrijk om zoveel mogelijk bewijs te verzamelen. Maak printscreens van de website of gebruik The Wayback Machine. Vraag de inbreukmaker om de gekopieerde teksten te verwijderen.

Sommige tekstschrijvers vragen ook nog een schadevergoeding. Deze mag nooit onredelijk hoog zijn, in ieder geval niet hoger dan de gemiste inkomsten. Vaak is het verstandig om een auteursrecht advocaat in te schakelen. Houd er echter rekening mee dat dit laatste ook voor een verstoorde verhouding kan zorgen of jezelf in een kwaad daglicht zet.

Sommige tekstschrijvers overdrijven behoorlijk

In beginsel heeft elke tekstschrijver auteursrecht en bij inbreuk hierop recht op een schadevergoeding. Het is echter aan de tekstschrijver of deze er ook achteraan gaat. Sommige tekstschrijvers kunnen hier behoorlijk in overdrijven. Ze checken wekelijks of er inbreuk op hun auteursrecht wordt gemaakt en sturen een verzoek tot verwijdering én een schade-eis of compensatie-eis.

Natuurlijk is het nooit prettig wanneer de tekst waar je hard voor gewerkt hebt klakkeloos wordt overgenomen. Je hebt als tekstschrijver dan ook het recht om verwijdering van het gejatte werk te eisen. Maar een schadeclaim of sommatie toesturen is soms gevaarlijk: het doet je naam geen goed.

Wel of niet een sommatie versturen?

Bedrijven onderling communiceren natuurlijk ook. Ik kom wel eens berichten tegen in de trant van: “bij tekstschrijver Pietje of Jantje moet je niet wezen, die verstuurt sommaties”. Het is voor schrijver Pietje of Jantje leuk dat hij een schadevergoeding heeft weten te eisen maar de kans dat bedrijven hem nog als tekstschrijver inhuren is nihil. Je gooit hier dus je eigen glazen mee in.

Het komt regelmatig voor dat ik mijn gepubliceerde werk elders tegenkom. Ik dien dan een verzoek tot verwijdering in dat gelukkig wordt ingewilligd. Probleem opgelost, ik hoef er verder geen geld voor. Daar ben ik a) te lui voor en b) voor die paar euro’s doe ik geen moeite. Maar soms kan het een gevoelskwestie of een morele kwestie zijn.

Wel of niet een sommatie versturen? Dat moet je voor jezelf uitmaken. Het auteursrecht van de tekst ligt bij jou: het is dan ook aan jou of je bij schending van het auteursrecht hier achteraan wil gaan.

SEO teksten met licentie

Je weet nu alles over het auteursrecht & tekst. Behoefte aan SEO teksten? Deze zijn altijd voorzien van licentie/ exclusief gebruiksrecht. Deze licentie zit bij de tarieven inbegrepen. Informeer naar de tarieven of vraag naar de werkwijze.

---